GG! Hesin teksturin er gjørdur við vitlíki

Føroyska málið hevur eina fjølbroytta og áhugaverda søgu, merkt av stríði, áhaldni og kærleika til egna mentan og samleika.

Uppruni og menning

Føroyskt mál stavar frá norrønu, sum norðmenn við landnáminum í 9. øld fluttu við sær til Føroyar. Í øldir varð málið fyrst og fremst nýtt munnliga, meðan danskt og latin vóru nýtt í skrivligum samanhangum. Hetta førdi til, at føroyskt varð serliga varðveitt í kvæðum, sagnir og munnligari frásøgn.

Málstríðið og endurreisn

Í 19. øld tók føroyska málstríðið dik á seg. Fólk sum V.U. Hammershaimb og J.H.O. Djurhuus arbeiddu fyri at menna og standardisera føroyska skriftmálið. Hammershaimb legði í 1846 fram eina stavseting, sum bygdi á fornnorrønar røtur, men tó speglaði serføroyskar framburðir. Hetta var ein týðandi liður í at fáa føroyskt viðurkent sum skriftmál.

Føroyskt í skúlum og kirkju

Eitt av høvuðsmálunum í málstríðnum var at fáa føroyskt inn í skúlar og kirkjur. Í 1912 varð føroyskt loyvt sum undirvísingarmál í fólkaskúlanum, og í 1938 varð tað loyvt í kirkjuni. Hetta var ein stórur sigur fyri føroyingar og ein viðurkenning av týdninginum av egna málinum í almennum lívi.

Nútíðar avbjóðingar

Hóast føroyskt nú er væl grundað í samfelagnum, stendur málið framvegis yvir fyri avbjóðingum. Altjóða ávirkan, serliga frá enskum, er stór, og tað krevur støðugt arbeiði at varðveita og menna málið. Tí er neyðugt við málpolitikki, sum tryggjar, at føroyskt verður nýtt og ment á øllum økjum í samfelagnum.

Føroyskt mál sum samleikamerki

Føroyska málið er ikki bert eitt samskiftisamboð, men eisini ein berari av føroyskum samleika og mentan. Tað er gjøgnum málið, at søgur, siðir og siðvenjur verða fluttar víðari til komandi ættarlið. Tí er tað av alstórum týdningi at varðveita og menna føroyska málið, so tað framhaldandi kann vera ein livandi partur av føroyska samfelagnum.

Søgan um føroyska málið vísir á styrkina og áhaldið hjá føroyingum at varðveita sín egna samleika og mentan, hóast mótstøður og avbjóðingar.